هرس و تربيت درختان انار

هرس و تربيت درختان انار

در مورد هرس و تربيت اكثر درختان پرورشي الگوهاي متعارف و علمي موجود ميباشد. متاسفانه در مورد درختان انار الگوي متعارف و ثبت شده اي جهت تربيت و هرس آنها در دسترس نميباشد، با توجه به تجربه عملي ما و تبعيت از الگوي معماري 1000 درخت در هكتار، هرس و تربيت اسكلت درختان متاثر از اين نوع معماري خواهد بود. انار درختي است كه در سالهاي اوليه پس از كاشت رشد سريعي داشته و در صورت برخورداري از شرائط مناسب از سال سوم به بار مينشيند. توليد پاجوش فراوان از ويژگيهاي اين درخت است، مراقبت از فرم گيري صحيح اسكلت اين درخت در سالهاي اوليه و حذف مستمر پاجوشها و شاخه هاي نرك و سربرداري از درخت در سالهاي پس از بلوع ، جهت ممانعت از رشد طولي درخت و توجه به آفتاب سوختگي محصول از نكات مهم در موضوع هرس درختان انار ميباشد.

هم اكنون در باغات قديمي درختان انار با ارتفاع 5 متر و تاج گسترد ديده ميشود كه تراكم درخت در هكتر را به حدود 600 درخت محدود كرده است، در حاليكه ما از الگوي حدود 1000 درخت در فواصل 2×4 پيروي كرده و اين خود مستلزم اتخاذ نوعي از هرس و فرم دهي اسكلت درختان انار ميباشد، بگونه اي كه ضمن حفظ اسلوب صحيح و انتقال نور كافي به تاج درختان و رسيدن به عملكرد بهينه محصول، امكان تردد تراكتور در بين رديفها و انجام عمليات لازم ميسر باشد. لذا قبل از هر كاري بايد تصوير روشني از اسكلت نهايي درخت و نحوه گسترش تاج درخت در فضاي بين رديفها و حداكثر ارتفاع مجاز درخت در ذهن داشته باشيد.

در باغداري نوين توجه به مكانيزاسيون و كاهش هزينه هاي كارگري از نكات اساسي در تربيت درختان است. واقيت اين است كه در اقليم گرم ايران با شدت تابش بالا آفتاب سوختگي ميوه انار از معضلات داير در باغات انار ميباشد. چاره اين معضل حفاظت از ميوه ها در سايه انداز شاخ و برگهاي درخت ميباشد. مسئله اي كه ضمن جلوگيري از تبخير آب موجود در ميوه از آفتاب سوختگي پوست آن نيز جلوگيري ميكند، تراكم بالاي درختان و فاصله كاشت نزديك آنها از عوامل كاهش اين خسارت ميباشد. اما يك سوال اساسي در اينجا مطرح است كه چگونه باغات انار را طراحي و به چه شكلي اسكلت درختان را تربيت كنيم تا ضمن حفظ حداكثر پوشش ميوه ها بيشترين نور به تاج درخت وارد شده و همچنين امكان تردد تراكتور نيز در بين رديفها ميسر باشد؟

پيشنهاد ما استفاده از الگوي متقارن ستاره براي تربيت اسكلت درختان است. بهتر است تنه اصلي را روي يك تنه تربيت و از ارتفاع 70 سانتي سه شاخه اصلي را با زاويه مناسب در مسير فضاي بين رديفها تربيت كنيد. حفظ تقارن دو سويه اسكلت درختان در دو جهت از الزامات اين معماري ميباشد. براي روشن شدن مطلب به شكل روبرو دقت و به تقارن دو سويه آنها توجه كنيد.
ميتوانيد تنه اصلي درخت را بصورت سه شاخه تربيت كرده و با ايجاد زاويه مناسب شرايط رشد طولي درخت در سه جهت مناسب را فراهم كنيد. ارتفاع تاج درخت نبايد بيش از سه متر باشد و شاخه هاي فرعي نبايد بيشتر از شعاع 1.5 متري درخت گسترش يابند. اگر به شكل روبرو توجه كنيد متوجه ورود نو به تاج درخت از چند جهت ميشويد ضمن اينكه پوشش مناسب شاخ و برگ درخت و همپوشاني با رختان مجاور سطح سايه انداز مناسب براي حفاظت از ميوه ها را گسترش ميدهد.
عرض تراكتور باغي حدود 1 متر ميباشد و در صورت گسترش تاج تا شعاع 1.5 متري فضاي لازم براي تردد آن فراهم ميايد. نكته ظريف اينكه تاج درخت از ارتفاع 1.5 متر به بالا شكل گرفته و در ذيل فضاي درختان امكان تردد تسهيل ميگردد.
با سر برداري و هرس مستمر امكان گسترش تاج درخت به شعاع بيش از 1.5 متر و ارتفاع بيشتر از 3 متر را ندهيد. زيرا موجب همپوشاني كامل و كاهش ورود نور به درخت ميگردد. افزايش سطح سايه انداز بصورت كامل امر مطلوبي نيست، گرماي نهفته در خاك نيازمند جابجايي و تعادل است، بايد فضاي خالي بين درختان براي جابجايي اين هواي گرم باشد در غير اينصورت هواي گرم برخاسته از خاك در درون تاج درخت به دام افتاده و موجب افزايش تعرق درخت ميگردد.
درختان با ارتفاع زياد عملا برداشت محصول را با مشكل مواجه و عمليات بهورزي بر روي درخت را ناممكن ميسازند. هزينه هاي كارگري چيدن محصولات از درختان با ارتفاع زياد بعضا تا سه برابر شرائط عادي افزايش ميابد. علاوه بر آن دوران چيدن و دپوي فله اي و سنتي محصول سرآمده و ميوه انار بايد با دقت چيده و درون بسته بندي مناسب روانه بازار يا سردخانه شود. اين موضوع لزوم جلوگيري از افزايش ارتفاع درخت را ضروري ميسازد حداكثر ازتفاع مقبول درختان انار در شرائط معماري نوين 3 متر ميباشد.

حال كه تصوير روشني از اسكلت نهايي درختان در ذهن داريد زمان آن رسيده قيچي يا اره باغباني را به دست گرفته و نسبت به هرس و تريت اوليه نهالهاي كاشته شده اقدام كنيد.
نهالها را تا سال سوم پس از كاشت به حال خود رها كنيد در اواسط تابستان يا پائيز كار هرس نهالهاي جوان را آغاز و بگونه اي عمل كنيد كه تا اواخر پائيز عمليات هرس و تربيت درختان به پايان رسيده باشد. هرس درختان در فصل سرما آسيب پذيري درخت را افزايش و فرصت بازسازي درخت را محدود و بر عملكرد درخت در سال بعد اثر مفي دارد، پس قبل از شروع زمستان به كار هرس خاتمه دهيد.

شاخه هاي اضافي ميبايد از قسمت انتهايي و از محل اتصال به طوق ريشه حذف شود از اينرو ابتدا خاك اطراف درخت را كنار زده و محيط طوق درخت را تميز كنيد. سپس شاخه اصلي درخت را با دقت انتخاب كنيد، اگر قصد تربيت تك تنه درخت را داريد شاخه اي را كه قسمت بالاي آن حداقل 3 انشعاب فرعي وجود دارد انتخاب و بقيه شاخه ها را حذف كنيد.
درختان انار بيشتر بشكل چند تنه تربيت ميشوند اگر مايل به استفاده از اين فرم هستيد و يا ايجاد فرم تك تنه را مشكل ميبينيد، ابتدا سه شاخه اصلي را كه از زاويه مناسب نسبت به هم برخوردار هستند و از تقارن كامل با درختان هرس شده مجاور برخوردارند، انتخاب و بقيه شاخه ها را از محل طوق جدا كنيد.

 

تنه باقيمانده را از محل طوق ريشه تا محل انشعاب تاج بدقت از هرگونه جوانه برگ يا چوب تميز كنيد، توصيه ميشود براي اينكار از اره باغباني استفاده و براي جلوگيري از سبز شدن مجدد جوانه ها از محل برش، اره را كمي به داخل تنه فرو برده و جوانه ها را بصورت دل بر از محل شاخه جدا كنيد. جدا كردن اينگونه تنه جوشها از محل تنه اصلي براي ساليان متوالي بايد ادامه يابد تا هيچكونه خللي ناشي از ايجاد شاخه هاي بر هم زننده فرم تنه بوجود نيايد.
استفاده از رنگ غليظ يا چسب پيوند براي ترميم محل هاي برش و جلوگيري از هوازدگي شاخه ها موثر است. پس از اتمام هرس درخت، خاك برداشته شده از دور طوق را برگردان كنيد و چوب بلندي را بعنوان قيم محكم در خاك فرو برده و توسط يكي از تركه هاي هرس شده، درخت را با قيم مهار كنيد. اين كار به جهت جلوگيري از شكستن شاخه ها در برابر باد ضرورت دارد.

درختان هرس شده جهت حفظ اسكلت اوليه به مراقبت فراوان نياز دارند. با شروع بهار احتمالا پاجوشها و تنه جوشهاي فراواني از محلهاي برش در روي تنه اصلي رشد خواهد كرد در اوائل دوره رشد اين جوانه هاي تازه روئيده و نرم را از شاخه ها جدا كنيد تا توانايي درخت معطوف به رشد تنه اصلي شده و شكل اسكلت آن حفظ شود. شايد مجبور باشيد اين كار را در سال اول 2 يا سه نوبت تكرار كنيد! چاره اي نيست، پاجوش فراوان خصوصيت درخت انار است، مراقبت كنيد محل جوانه هاي بريده شده عامل طغيان شته نشود. براي سال اول و دوم پس از هرس اسكلت حذف مستمر پاجوشها اجتناب ناپذير است اگر در اين مورد كوتاهي كنيد درخت خود را به شما تحميل خواهد كرد و وارث اسكلتي بد فرم و ناسازگار با طرح اوليه خواهيد شد. در مورد تربيت اسكلت درخت جدي و پيگيرانه عمل كنيد، نتايج آنرا در سالهاي بعد خواهيد ديد.

مراقبت ساليانه از اسكلت درختان يكي از موضات اساسي در مديريت باغات انار ميباشد. توجه داشته باشيد اگر موفق به تربيت صحيح درختان نشويد با توجه به تراكم بالاي درختان و فواصل 2 متري درختان در رديف احتمالا شاخه ها براي رسيدن به نور بيشتر بصورت عمودي رشد ميكنند. تمركز درخت بر افزايش جوانه هاي چوبي عملا فرآيند زايش درخت را تحت تاثير قرار ميدهند توجه داشته باشيد شيره گياهي تمايل و گرايش زيادي به سرشاخه ها دارد و از اينرو نوك درختان همواره از فعال ترين قسمتهاي درخت محسوب ميشود. با رعايت موارد گفته شده و پيگيري مستمر هرس اسكلت شاخه ها را به مسير مناسب هدايت و اسكلت الگو را تثبيت كنيد.
براي رسيدن به فرم صحيح تربيت درختان بر اساس الگوي ستاره پيشنهاد شده، تمركز خود را بر تنك كردن مركز تاج درخت جهت رسيدن نور كافي و سربرداري ساليانه به منظور حفظ ارتفاع درخت و سبك كردن شاخه هاي جانبي جهت ممانعت از تراكم شاخه ها در فضاي درختان مجاور قرار دهيد. حفظ زاويه مناسب سه شاخه اصلي از اهميت اثر گذار برخوردار است. در فرم تك تنه زاويه سه شاخه اصلي نسبت به خط افق را بين 45 تا 60 درجه اختيار كنيد تا قبل از گسترش تاج درخت در فضاي بين رديفها سه شاخه اصلي ارتفاع لازم را از زمين پيدا كند و امكان تردد نيروي كار و ماشين آلات در ذيل سايه انداز شاخه ها فراهم شود. اگر درخت را با اسكلت سه تنه تربيت ميكنيد سه شاخه اصلي بايد با زاويه حدود 60 درجه نسبت به افق گسترش يابد.
در تصوير فوق فرم صحيح اسكلت سه تنه يك درخت انار را مشاهده ميكنيد. اين درخت از هرس اسكلت مخصوص باغات سنتي برخوردار است حجم درخت بزرگ بوده و تراكم آن حدود 500 درخت در هكتار است. اين درخت ضمن دريافت نور كافي از چند جهت پوشش مناسبي براي ميوه ها در سايه انداز شاخ و برگ ايجاد كرده است، اين درخت با توجه به هرس و رسيدگي مناسب نزديك به 70 كيلو انار را در زير شاخ و برگ خود پنهان كرده است. زاويه سه شاخه اصلي حدود 45 درجه نسبت به افق است كه باعث افزايش فضاي بين رديفها به 6 متر ميشود.

---

ترديد نداشته باشيد هرس كار ظريف و پيچيده اي است. براي افزايش توانايي خود در اين امر بايد دانسته هاي خود را در عمل به آزمون بگذاريد و مرحله به مرحله پيش برويد و تجربه فراوان بياموزيد تا نتيجه موثري از آن حاصل كنيد.
اكنون بهتر است دانسته هاي خود در مورد درخت انار و قسمتهاي مختلف آن ارتقاء دهيد. در مورد هرس اين درخت بايد بانيد چه قسمتهايي از درخت را چه زماني و به چه صورت از درخت جدا كنيد، در واقع بايد بدانيد چه قسمتهايي بايد حتما از درخت جدا شده و چه اعضايي از درخت را نبايد به هيچ عنوان هرس كنيد. اين موضوع مستلزم شناخت دقيق و عيني اعضاء يك درخت انار ميباشد.

در شكل روبرو همان اسكلت سه شاخه را مشاهده ميكنيد، به نامگذاريهاي قسمتهاي مختلف دقت كنيد آنچه كه بيشتر اهميت دارد درك صحيحي از پاجوشها، شاخه هاي نرك، شاخه چوبي يا همان جوانه چوب، جوانه هاي گل، مهميز يا ميخچه، جوانه هاي انتهايي و كنده نابجاي داخل تاج ميباشد.

هرس درختان انار در اوائل بهار، اواسط تابستان و اوائل زمستان انجام ميشود. اما پيشنهاد ما انجام هرس درختان در اوائل تابستان پس از تكميل گل دوم و اواخر پائيز پس از برداشت محصول است. تنها در سه سال اول پس از هرس اوليه درختان بهتر است در اوائل بهار نسبت به جدا سازي پاجوشها و تنه جوشهاي سبز شده كه در اين مقطع از اعضاي نرم درخت محسوب ميشوند اقدام تا درخت اسلوب اصلي خود را حفظ كند.

پاجوش ها و تنه جوشها از اجزاء هستند كه بايد بطور مستمر از درخت حذف شوند. در سه تا چهار سال پس از هرس اوليه بايد با مراقبت مستمر نسبت به حذف آنها اقدام كنيد، پاجوشها ممكن است در ساليان اوليه در طي يك دوره رشد چند بار بر روي درخت رويش كنند. شما نيز ميبايد بطور مستمر آنها را حذف كنيد مسامحه در اين مورد بر رشد اسكلت اوليه اثر منفي داشته، فرم و اسكلت درخت را بر هم ميزند. همراه با بلوغ درخت از سال ششم به بعد رويش پاجوشها كمتر شده و در نهايت قطع ميگردد. تنه اصلي درخت تا ارتفاع حدود 70 سانتيمتري بايد از هر گونه تنه جوش پاك شود تا هيچ انشعاب جديدي پائينتر از محل سه شاخه اصلي درخت رويش نكند.

كندهاي نابجاي داخل تاج از ديگر اجزاء است كه براي حفظ اسكلت درخت ميبايد حذف شوند. پس از هرس اوليه و فرم گيري درخت شاخه هايي در وسط تاج يا در مسير نابجا رويش كرده و بهر دليل ماندگار شده اند بگونه اي كه در صورت عدم حذف خود تبديل به شاخه اصلي شده و فرم الگو را بهم ميزنند. حذف اين تنه هاي نابجا براي مراقبت از الگوي نهايي لازم بوده در غير اينصورت ساختار درخت تغيير كرده و تاج درخت كروي ميگردد و قابليت نفوذ نور به تاج درخت محدود ميشود.

نركها شاخه هاي چوبي هستند كه بصورت عمود از روي شاخه هاي فرعي رشد ميكنند. اين شاخه هاي چوبي فاقد جوانه گل بوده و باروري ندارند. از آنجا كه جوانه گل انار بر روي شاخه هاي يك تا چهار سال ميرويند با دقت در شاخه هاي فرعي عمودي كه فاقد گل ميباشند ميتوان نركها را شناسايي و حذف نمود اواسط تابستان و پس از تكميل گل دوم بهترين موقع براي شناسايي نركها و حذف آنها ميباشد.

شناسايي شاخه هاي نرك و حذف آنها به دقت ويژه اي نياز دارد اينگونه شاخه ها اصولا باروري بسيار ضعيفي داشته و در عوض بسرعت رشد و از تاج درخت خرج ميشوند. يكسال پس از رشد اين نركها بهترين زمان شناسايي و حذف آنهاست در صورت تاخير شاخه هاي فرعي منشعب شده از اين نركها افزايش يافته و كار حذف آن و هرس درخت را مشكل ميكند. توجه داشته باشيد گسترش شاخه هاي نرك و شاخه هاي فرعي آن عملا بر قابليت باروري درخت تاثير سو دارد. استفاده از نرك براي قلمه گيري نيز منجر به تولد درختي افراشته و با باروري ضعيف خواهد شد درختان نابارور معروف به درخت نرك انار محصول همين نوع قلمه ها ميباشند.

ميخچه ها محل تشكيل گل و نهايتا ميوه درخت ميباشد. طول ميخچه ها حدود 1 تا 20 سانتيمتر بوده و جوانه هاي گل بصورت منفرد، مزدوج و يا فراهم بر روي اين شاخه هاي باريك رشد ميكنند. ميخچه ها را به هيچ عنوان نبايد هرس نمود احتمال باردهي ميوه بر روي ميخچه ها تا سال سوم پس از رويش وجود دارد.

جوانه هاي انتهايي از اجزاء ديگر درخت بوده كه در كار هرس اهميت اساسي دارد. جوانه هاي انتهايي فعاليت زيادي دارد و بسته به غلظت شيره گياهي رفتار متفاوتي از خود بروز ميدهند. در شرائط غلظت حداكثري اين جوانه ها تبديل به جوانه چوب شده سرشاخه ها توليد ميكند و در شرائط غلظت متوسط توليد جوانه برگ و يا ميخچه هاي بار دهنده ميكند. و در شرائط غلظت ضعيف شيره گياهي بصورت تركه هاي لخت و باريك و نيمه خشك بر روي درخت باقي ميماند كه در فرآيند هرس باردهي بايد از روي درخت حذف شوند. مصرف فراوان كودهاي ازته در اوائل دوره رشد افزايش غلظت شيره را بدنبال داشته و نهايتا رشد فراوان سر شاخه ها و خشبي شدن آن و نهايتا كاهش گلدهي را در پي خواهد داشت.

هرس تابستانه يا هرس سبز يا همان هرس باردهي به منظور هدايت درخت براي توليد جوانه هاي جانبي و رويش جوانه گل و برگ بروي آنها در اواسط تابستان انجام ميشود. اين نوع هرس از اوائل مرداد ماه و پس از كامل شدن گلهاي دوم انار آغاز و ميتواند تا اواخر پائيز ادامه يابد. در اين هرس علاوه بر حذف پاجوشها، تنه جوشها، نركها، شاخه هاي خشك شده و بيمار، نسبت به قطع سرشاخه هاي جوبي و حذف جوانه انتهايي اقدام ميكنند. افزايش رشد جوانه هاي جانبي در ذيل نقطه قطع شده و تحريك درخت به توليد جوانه جانبي جديد از تايج اين هرس ميباشد. به اين عمل در اصطلاح دستك سازي ميگويند.

پس از برداشت محصول در اواسط پائيز و شروع خزان درخت زمان مناسب تا قبل از سرد شدن هوا براي انجام هرس فرم يا همان هرس سياه را در اختيار داريد. تاكيد ما اين است كه اين هرس را حتما تا قبل از بخواب رفتن كامل درخت به اتمام برسانيد. در هرس فرم نيازمند سربرداري و كاهش قابل ملاحظه حجم درخت ميباشيد از اينرو انتقال اين هرس به اواسط زمستان و همزمان با شروع فعاليت درخت بر رفتار آن اثر معكوس گذاشته و باردهي سال آتي را تحت تاثير قرار ميدهد. پس هرس فرم را تا شروع زمستان تكميل كنيد و اجازه دهيد درخت فرصت ترميم و سازگاري با فرم جديد را داشته باشد.

در زمان هرس سياه ضمن حذف همه موارد قابل حذف از روي درخت تاكيد بر حفظ اسكلت اصلي و مراقبت از ارتفاع مناسب درخت است. حذف كنده هاي نابجا درون تاج و كنده هاي جانبي نابجا از موارد اصلي جهت حفظ اسلوب درخت ميباشد. استفاده از ابزار مناسب در اين خصوص بر خزينه ها و زمان عمليات اثر گذار ميباشد، قيچي هاي تلسكوپي پنوماتيك جديد توان قطع شاخه هاي كلفت انار را با استفاده از توان الكتريكي در ارتفاع زياد دارد.

در مورد حذف جوانه انتهايي دقت ويژه داشته باشيد. چنانچه قصد كنترل ارتفاع درخت از طريق سربرداري سراسري را در زمان هرس فرم داريد، حذف جوانه هاي انتهايي و جوانه هاي چوبي در هرس تابستانه را به شاخ هايي كه در هرس فرم حذف نميشوند محدود نمائيد.

هرس يك امر كاملا حرفه اي است و به تجربه فراوان نياز دارد. هم اكنون در مناطق هرس كاري تيمهاي هرس عموما غير حرفه اي و متشكل از كارگران متفرقه دست به كار هرس گروهي درختان در مقاطع تابستان و زمستان ميباشند. اين رويه هرچند خود يك گامي به جلو محسوب ميشود لاكن به جهت عدم شناخت علمي از موضوع هرس و فقدان يك سيستم تخصصي، درصد خطاي عمليات اين گروهها بالا بوده و باغداران اطمينان چنداني به عملكرد اين گروهها ندارند.
از اينرو به جهت كوچكي عمده باغات انار كشور هرس بمرور توسط مالكين انجام و تجربه ايشان عموما در محدوده باغات شخصي محدود و متمركز ميباشد. توصيه ما اين است كه خود در مورد هرس بياموزيد و تجربه كنيد و در مورد واگذاري كار هرس به ديگران بسيار حساس بوده و در موقع عمليات خود بر كار اين افراد نظارت كنيد.

تشكيل شركتهاي تخصصي از طريق نظام مهندسي كشاورزي جهت ارائه خدمات نوين فني در امور باغات از جمله مديريت هرس باغات انار از ضرورتهاي انكار ناپذير در مديريت كلان باغات كشور ميباشد. متاسفانه فقدان خلاقيت در مديريت كلان اين بخش استفاده از ظرفيتهاي نظام مهندسي كشاورزي كشور را تا حد مشاوره و گرفتار آمدن در امور اداري و جاري تنزل داده است

آنچه باید در مورد هرس انگور بدانیم

آنچه باید در مورد هرس انگور بدانیم

هرس انگورتعریف : هرس عمل بریدن یا قطع کردن قسمت هایی از اندام گیاهان بر اساس فرمول و هدف معینی است که با این عمل در  رشد ،قدرت رویشی ،زایشی درختان و آرایش آنها دخالت می نماید که در نتیجه مقدار محصول افزایش یافته و گیاه بنحو صحیح و دلخواه پرورش می یابد. 

اهمیت و نتایج هرس

1- افزایش عمر درخت                        

-2افزایش میزان محصول  

3-ایجاد فرم و اسکلت مطلوب  

4-جوان کردن درختان مسن

5-افزایش کیفیت میوه      

6-جلوگیری از ریزش میوه

 هرس میوه

بوته مو یکی از هرس پذیر ترین درختان میوه بوده که به دلیل رشد سالانه می بایستی همه ساله هرس شود و در موقع هرس بیش از 80 % از شاخه های آن حذف می گردد.به همین دلیل اصطلاحی است که می گوییم ) قیچی باغبانی کلید رمز برداشت انگور است (یعنی هرس مو از همه عملیات باغی مهمتر است.منظور از هرس انگور ،کم کردن تعدادی از شاخه های اضافی و غیر بارور و کوتاه نمودن بقیه آنها می باشد ، بطوریکه تعادل بین ریشه و اندامهای هوایی برقرار گردد ، تا در ادامه آن بتوان میوه ی کافی با کیفیت بالا بدست آورد و همچنین زمینه رشد را که تامین کننده ی میوه سال آینده است ، فراهم ساخت . برای هرس گیاه ، بطور کلی می بایستی به دو مطلب مهم توجه کرد .یکی شکل دادن به درخت و دیگری کنترل محصول ، بگونه ای که میوه در تمام قسمت های آن پخش شود .البته ، در دیگر درختان میوه این دو عمل مهم بطور همزمان انجام می شود ، اما در مو کاملا جدا از یکدیگر صورت می پذیرد.زیرا سیستم های مختلفی برای پرورش مو وجود دارد که برای هر سیستم می بایستی هرس ویژه ای را اعمال کرد .بطور کلی هرس صحیح ، علاوه بر تنظیم مقدار محصول سالانه ،کیفیت میوه را بالا می برد . قسمت های مختلف بوته انگور که می بایستی برای تربیت و هرس باروری مورد توجه قرار گیرند  عبارتند از 1- تنه2- شاخه های اصلی3- تاج شاخه های قدیمی  4- شاخک ها 5- شاخه های رسیده6- شاخه های جانبی و پراکنده 7-  شاخه های میوه دهنده 8-  گره ها  9- جوانه ها 10- پاجوشها 11- ساقه جوشها.

فصل هرس در بوته مو :عملیات هرس بوته ی مو ، بطور معمول در دو فصل اجرا می گردد1- هرس خشک ( زمستانه )که همان هرس بهره برداری بوده که در دوره ی استراحت گیاه و در زمستان صورت می پذیرد2-  هرس سبز ( تابستانه )که همان هرس مکمل هرس زمستانه بوده و در دوره ی فعالیت بوته مو یعنی در تابستان انجام  می گیرد. هرس زمستانه ( خشک) عبارتست از حذف شاخه های خشکیده ی ضعیف و بیمار و یا شاخه های بارده همان سال و باقی نهادن شاخه های مناسب با تعدادی معینی جوانه بر روی آنها ، بطوریکه این جوانه ها بتوانند در سال زراعی بعد ، باردهی بوته را تامین کنند.هرس تابستانه ( سبز = تر(این نوع هرس را می توان کامل کننده ی هرس خشک دانست ، چرا که این عمل باعث توزیع صحیح و منظم مواد غذایی در اندام های گیاه می شود .این هرس ، هنگامی بر روی بوته مو انجام می گیرد که جوانه ها شروع به رشد کرده باشند . این هرس را می توان در تمام فصل رشد ادامه داد.  قسمت های مختلفی که هرس سبز بر روی آن انجام میگیرد ، عبارتند از : جوانه ها ، شاخه ، برگ و خوشه. 

انواع هرس خشک :

     الف )- هرس فرم دهی

    ب )- هرس باردهی 

  الف )- هرس فرم دهی : از سال اول کاشت نهال در باغ تا سال شروع بار دهی ، نهال های کاشته شده بر حسب شرایط آب و هوایی و نوع خاک و نوع سیستم ( انواع سیستم ایستاده روسیمی ، سیستم پاچراغی و سیستم خزنده ) هرس فرم می شوند .با انجام این هرس اسکلت مو شامل : تنه و بازوها و شاخه های میوه دهنده در طول سه سال پرورش ، در محل مناسب خود تعیین و تربیت می یابند ، بطور کلی قبل از شروع باردهی انگور ، اندام درختچه مو بایستی در طول سه سال فرم دهی کاملا تشکیل شده باشد.

ب- هرس باردهی در انگور: از سال چهارم(پس از تشکیل اسکلت و اندام مو با هرسهای فرم دهی در سه سال قبل ) بار دهی مو شروع و همه ساله هرس باردهی در تاکستان انجام می گردد .این هرس را پس از خزان نمودن برگها در پاییز تا قبل از باز شدن جوانه ها در بهار می توان انجام داد .در مناطق سردسیر بهتر است پس از سپری شدن یخبندان زمستان و در بهار انجام گیرد.لذا در هنگام هرس ، هرس کار باید سه هدف عمده را مورد توجه قرار دهد. 1- برداشت حداکثر محصول در همان سال2- پیش بینی و تامین شاخه ها ی چوب و جوانه های ذخیره برای سال آتی 3-بالا بردن عمر تاک.

اصول کلی در هرس انگور ( هرس باردهی)

1- باید توجه داشت که برداشت محصول با کمیت و کیفیت مطلوب از یک تاکستان ، به باقی گذاشتن تعداد زیاد جوانه های بارده ارتباط نداشته بلکه به طرز تقسیم و توزیع این جوانه ها بر روی قسمت های مختلف شاخه های مو بستگی دارد2-مو درختچه ای است که جوانه های بارده (مولد خوشه انگور)را بر روی شاخه های یکساله تولید می کند و    باردهی این جوانه ها در اکثر ارقام انگور هنگامی که شاخه های یکساله بر روی شاخه دو ساله قرار گرفته باشند بیشتر خواهد بود 3- چون  شاخه ها و بازوهای پیر ( 8- 5 سا له ) بتدریج تاثیر خود را در کمک به باردهی جوانه ها عملا از دست میدهند ، لذا بایستی با حفظ تناسب بین شاخه های یکساله و چند ساله ( بر اساس قدرت مو ) آنها را حذف و جهت تجدید این بازوها از نرکهای قوی ( شاخه های یکساله  ای که از شاخه های چند ساله روئیده اند و جوانه های آن بارده نمی باشند ) که در پایین بازوها و در روی تنه مو تشکیل می شود ، استفاده نمود 4- در یک شاخه یکساله باردهی جوانه ها به ترتیبی که بر روی شاخه قرار دارند نسبت به واریته ها فرق داشته بطوریکه در بعضی از ارقام انگور جوانه ها ی پایین ، و در عده ای جوانه های نسبتا بالا بارده هستند .بطور کلی اولین و دومین جوانه های تحتانی شاخه یکساله مثل شانزدهمین تا هیجدهمین جوانه بالایی با آنکه کم و بیش بارور می شوند،علیهذا مانند جوانه های سوم تا شانزدهم از پایین به بالا کاملا بارده نخواهند بود و در بین جوانه های سوم تا شانزدهم جوانه های وسطی هر شاخه معمولا بارده تر از سایر جوانه هامی باشند که البته بر حسب رقم و نوع انگور متفاوت خواهد بود 5- مهمترین عمل هرس انگور تعیین و نگهداری جوانه های لازم بر روی هر پایه مو می باشند .عوامل محیطی ، ارقام انگور با مختصات مربوطه ، سن بوته مو ،تعداد درخت در هکتار ، سیستم هرس قبلی ، روش های به زراعی هر کدام از عوامل مذکور به سهم خود نقش اساسی را در تعیین   تعداد جوانه لازم پس از هرس به عهده خواهند داشت .  

شدت هرس بوته های مو: بطور کلی شدت هرس بر حسب نوع رقم ، محل کاشت و رشد بوته ، کاملا متفاوت خواهد بود .در مورد چگونگی شدت هرس بوته های مو ، می بایستی به نکات ذیل توجه داشت 1- تاثیر هرس در چگونگی قدرت رویشی بوته ی مو2-  تاثیر مقدار میوه در رشد بوته 3-  تاثیر هرس در مقدار محصول سالانه ی بوته مو .   مقدار میوه و میزان شاخه های هرس شده  هر کدام به تنهایی و یا همراه با یکدیگر ، اثری فوق العاده در رشد بوته دارند.بدین ترتیب که هر چه هرس شدیدتر و یا مقدار میوه سالانه زیادتر باشد ، رشد بوته کمتر خواهد بود .بعبارتی دیگر  رشد بوته ی مو با شدت هرس و مقدار زیاد میوه ، نسبت معکوس دارد. شدت هرس سالانه ی مو را میتوان به هرس کوتاه ، هرس بلند و هرس مختلط تقسیم کرد :

سیستم های مختلف هرس باردهی در انگور

1-هرس کوتاه ( شدید )این نوع هرس در بعضی از واریته هایی که فقط جوانه های پایینی بارده میباشند)مانند عسگری( انجام می گیرد و چون تمامی شاخه ها هرس میشوند )دو یا سه چشمی ( لذا این نوع هرس بسیار آسان بوده و به کارگر مجرب نیاز نمی باشد .از معایب این هرس استفاده از  پنج تا ده درصد ظرفیت و قدرت باردهی درخت می باشد  و در واقع محصول را شدیدا محدود و موجب از بین رفتن مقدار زیادی از توان مو خواهد شد .بطور کلی هرس کوتاه بیشتر در خاکهایی که فقیر و سبک و مرطوب بوده و ارقام انگور ضعیف در آنها کشت گردیده است مورد استفاده قرار می گیرد .در این هرس تعداد 2 تا 3 جوانه بر روی شاخه نگهداری و بقیه حذف می شود2- هرس بلند ( خفیف)   این نوع هرس بر عکس هرس کوتاه برای ارقامی از انگور که جوانه های بارده آنها در قسمتهای فوقانی شاخه های سال قرار گرفته باشند و معمولا رقمی قوی بوده و با تراکم در واحد سطح کشت گردیده و خاک باغ نیز بسیار قوی باشد توصیه می گردد.از معایب این سیستم هرس این است که به علت کمبود چوب و شاخه های جایگزین (ذخیره برای سال بعد) از مقدار محصول سال بعد کاسته خواهد شد و همچنین با انجام این هرس بازوها و تنه سریعا طویل گشته و طبعا با انجام هرس بر روی تنه و بازوهای چند ساله زخمهای عمیق و بزرگی را ایجاد می کند که ترمیم آنها برای بوته مو بسیار مشکل خواهد بود .در این سیستم هرس تعداد چهار الی دوازده  جوانه)بسته به واریته انگور( بر روی شاخه نگهداری می شود 3-هرس مختلط ( آمیخته)این نوع هرس که در واقع ترکیبی از دو هرس قبلی کوتاه و بلند می باشد به نظر بیشتر متخصصین ، بهترین نوع سیستم هرس برای تمامی ارقام انگور کشور مان می باشد ، زیرا در این سیستم وظائف شاخه ها کاملا از هم مجزا می باشند . بدین معنی که شاخه های کوتاه برای ذخیره شاخه و میوه سال بعد و شاخه های بلند به منظور تامین محصو ل در همان سال طوری تنظیم شده اند که بر روی بازوها ، یک شاخه بلند به همراه یک شاخه کوتاه حلقه های مثمره را تشکیل می دهند.

با انجام این هرس از حداکثر قدرت ظرفیت مو استفاده می گردد و برای تمام ارقام انگور و در هر اقلیمی و با توجه به هر شرایطی قابل اجرا خواهد بود . در این نوع هرس یک شاخه با 6 الی 8 جوانه جهت تولید انگور و یک شاخه با 2 جوانه جهت تولید شاخه و میوه سال بعد تواما در کنار هم نگهداری می شوند و بر روی هر پایه ممکن است بر حسب واریته انگور و قدرت بار دهی چندین حلقه بارده یا مثمره (شاخه بلند+شاخه کوتاه )ایجاد نمود .بطور کلی این هرس به تقویت کلی پایه های مو کمک بیشتری کرده و ظرفیت تولید محصول را بالا می برد و تعداد جوانه های بارده به 2 برابر افزایش می یابد بطوریکه با انجام این سیستم هرس ، عملکرد در واحد سطح را تا 2 برابر می توان افزایش داد . 

 

 

قیمت کتب درسی ابتدایی و پیش دانشگاهی سالتحصیلی 97-96

قیمت کتب درسی ابتدایی و پیش دانشگاهی سالتحصیلی 97-96

 

 

 

آیادرمورد خواص برگ مو می دانید؟

آیادرمورد خواص برگ مو می دانید؟

 

درخت انگور را "تاک" یا "مو" نیز می‌گویند. برگ مو دارای ساکاروز، لوولز(Levulose)، اینوزیت (Inosite)، کوئرستین، کاروتن، اجسام تانیک، بتائین، تارتاریک اسید، مالیک اسید، اسکوربیک اسید، پتاسیم، آهن و سیلیکون است.

* برگ مو قابض است.

* دم کرده برگ های جوان مو، اسهال خونی را برطرف می کند.

* برای خونریزی ها مفید است.

* در رفع نقرس و زردی موثر است.

* استفراغ را برطرف می کند.

* در رفع اختلالات گردش خون(مربوط به دوران بلوغ و یائسگی) موثر است.

* هنگامی که پوست صورت قرمز و ملتهب است، خوردن دم کرده برگ مو مفید است.

* گرد برگ های جوان و خشک شده مو، در رفع خونریزی های بینی و رحم موثر است.

* از دم کرده برگ مو می توان برای شستشوی چشم در ورم ملتحمه استفاده کرد.

* دم کرده برگ مو برای رفع واریس مفید است.

* برگ درخت انگور، برونشیت‌های مزمن را معالجه می‌کند.

* برگ درخت انگور، برای زکام و عفونت‌های روده، ضد عفونی کننده گران بهایی است. برای این کار می توان می‌توان چهار گرم برگ خشک مو را در یک لیوان آب‌جوش دم کرده و دو تا سه فنجان در روز تناول نمود.

* برگ مو اشتها‌آور ، مقوّی، ضد اسهال، ادرارآور و ضد خماری است.

* برگ مو به دو طریق ذیل در معالجه اسهال، اسهال خونی، استفراغ، زخم معده و خونریزی معده مفید است:

الف- 30 گرم برگ جوان مو را به‌ صورت تازه یا خشک کرده در یک لیتر آب می‌جوشانند و پس از صاف کردن، مانند چای روزی یک تا سه استکان می‌نوشند.

ب- گرد برگ‌های جوان و خشک کرده مو را روزانه به مقدار 4 تا 5 گرم با عسل یا شربت قند مخلوط کرده و مصرف می‌کنند.

* جوشانده برگ مو به صورت فوق، حافظ جنین است و از سقط آن جلوگیری می‌کند.

* استفاده از گرد نرم برگ مو به طور موضعی، خونریزی را بند می آورد.

* جوشانده برگ مو، سرمازدگی دست و پا را درمان می‌کند. برای برطرف کردن سرمازدگی دست و پا، جوشانده برگ مو را تهیه کرده و دست و پا را به مدت 15 دقیقه در آن قرار دهید.
برگ مو

* از پیچک‌های مو، در اثر کوبیدن و فشار، شیره‌ای استخراج می‌کنند که مصرف 30 تا 60 گرم آن در روز، خونریزی‌های داخلی مانند اسهال خونی، اخلاط خونی، خونریزی رحمی و بواسیر را درمان می‌کند.

* شاخه‌های تازه و نازک مو، تمامی خواص برگ مو را دارند و حتی بهتر از آن است.

* شاخه تازه مو، بواسیر را درمان می‌کند. برای این کار باید خاکستر چوب مو یا خاک اره چوب مو را به‌صورت تمیز به دست آورد و در سرکه خمیر کرد و پس از اجابت مزاج در محل بواسیر مالید.

* اگر خاکستر چوب مو را در سرکه حل نموده و در محل ورم غدد و گزش حشرات بمالند، آن را معالجه می‌کند.

 

طرز تهیه دم کرده برگ مو

برای تهیه دم کرده برگ مو، مقدار 15 تا 20 گرم برگ مو را در یک لیتر آب جوش بریزید و بگذارید 10 دقیقه بماند.

خواص شکوفه های انگور

* شکوفه انگور تقویت کننده قلب و معده است.

* شکوفه انگور، بهبود دهنده ی استفراغ، آروغ و سکسکه است.

* شکوفه انگور، ترش کردن غذا در معده را درمان می‌کند.

برای موارد فوق می‌توان 10 گرم از گرد شکوفه انگور را با کمی آب خورد و یا آن را جوشاند و بعد از هر وعده غذایی، نیم تا یک استکان، مانند چای نوشید.
خواص اشک مو

- شیره بهاری مو(اشک مو) به مقدار یک قاشق قهوه‌خوری صبح ناشتا برای دفع سنگ کلیه و سنگ کیسه صفرا مفید و موثر است.

- کمپرس زخم‌ها با شیره بهاری(اشک مو) باعث التیام سریع زخم‌ها می‌شود.

- اگر چشم قرمز شده و یا مژه‌ها ورم کرده باشند، با ریختن اشک مو در چشم، خیلی زود ورم مژه و قرمز شدن چشم معالجه می‌شود.

- اشک مو، زگیل را درمان می‌کند و به دفعات باید بر روی زگیل مالیده شود.

- اگر اشک مو را بر روی تب‌خال بمالند، آن را مداوا می‌کند.

صفات و ويژگيهاي مشاور

صفات و ويژگيهاي مشاور

مشاور كارامد و موفق ، مشاوري است كه از ويژگيهاي شخصيتي ، علمي ، اخلاقي ، عاطفي ، اجتماعي و تواناييهاي لازم برخوردار باشد.
الگوي مشخصي كه از همه صفات ، تواناييها و شخصيت و منش يك مشاور كارآمد حكايت كند، وجود ندارد، بلكه بهترين توصيف براي او صفاتي از قبيل : خوش خلقي و برخورد شايسته با ديگران ، برخورداري از نگرش مثبت نسبت به زندگي ،اعتماد به نفس ،توانايي نفوذ در مراجعه كننده ، توانايي تصميم گيري در مواقع مناسب ، تحمل فشارهاي رواني در موقعيتهاي خاص و بحراني ، مانند موقعيتهاي انتقاد و تحقير، كظم غيظ و فرو بردن خشم و عدم اظهار آن ، توانايي درك و احساس همه هيجانهاي آدمي مانند نشاط، غم ، همدلي ، محبت ، صميميت ، فداكاري ، احساس خوشبختي و ...، برخورداري از عقل و درايت و ثبات انديشه ، توانايي شناخت مسايل و مشكلات و تجزيه و تحليل آنها و استنتاج از آنها و نظاير اينها.
اينك ، برخي از صفات مشاور را كه نقش بيشتري در موفقيت مشاور دارد، توضيح مي دهيم و احاديثي از معصومين (عليهم السّلام ) را نيز در صفات مشاور مي آوريم :
آن كه عهده دار امر مشاوره است ، بايد داراي تواناييهاي زير باشد:
1 - عالم و صاحبنظر در موضوع مورد مشاوره و زمينه هاي آن
مثل مسايل روان شناسي ، اصول تعليم و تربيت ، اصول و فنون مشاوره و راهنمايي و آگاهيهاي اجتماعي ، شغلي ، فرهنگي ، ديني و ... باشد.
2 - توانايي ايجاد ارتباط عاطفي با ديگران
مشاوران كارامد، موفقيت خود را در اين مي دانند كه مي توانند با ايجاد ارتباطهايي به مراجعه كنندگانشان بپردازند تا از توجه مناسب برخوردار و از تهديد به دور باشند، به طوري كه در اين ارتباط، هر دو احساس امنيت و مصونيت كافي كنند و به عنوان اشخاص واقعي و خود انگيخته عمل كنند. ماهيت اين ارتباط، مي تواند خود به خود درمان كننده باشد و عمدتا بستگي دارد به اينكه مشاور به عنوان يك شخص واقعي عمل نمايد.(97)
3 - خلوص
مشاور، بايد انگيزه هاي خود را براي قبول مسؤ وليت مشاوره و كمك مراجعه كنندگان ، مورد بررسي قرار دهد و دقيقا انتظارش را از ارتباط مشاوره اي ، براي خودش خالص سازد. تعدادي از مشاوران در بسياري از اوقات از دلايل رضايت شخصي خود نسبت به مشاوره ، بي اطلاعند و بدون انگيزه كمك به ديگران ، نظر مشورتي مي دهند و يا انگيزه خالص ندارند، بلكه براي اجتناب از رويارويي با مشكلات شخصي ، حاضر مي شوند به ديگران كمك كنند و يا به دليل انگيزه هاي شخصي ديگر، مانند اينكه مشاوره براي او اعتبار و سلطه مي آورد و به وي اعتماد مي كنند، اقدام به قبول مشاوره مي نمايند.
4 - حلم و بردباري
مشاور با مراجعه كنندگاني از فرهنگها و سليقه هايي مختلف ،با ارزشهاي بسيار متفاوت با فرهنگ و ارزشهاي خودش ، ملاقات دارد. تفاوتهاي سنّي ، نژادي ، جنسي و طبقه اجتماعي - اقتصادي ، احتمال تضادهاي فرهنگي و ارزشي را افزايش مي دهد.
مشاور بايد با چنين مراجعه كنندگاني رو به رو شود و سعي كند مراجعه كننده را با ارزشهاي اجتماعي ، اخلاقي و ديني مورد قبول ، آشنا كند و ارزشهاي درست او را بپذيرد و تاءكيد كند و ارزشهاي ساختگي وي را در مقايسه با ارزشهاي صحيح ارزيابي كند. وظيفه مشاور، تشويق ارزشيابي عيني نگرشها، معيارها و اعمال است ، مشاور حق ندارد ارزشهاي خود را به مراجعه كننده ، تحميل كند.
5 - توانايي ادامه مشاوره و شهامت پيگيريمسايل و مشكلات ، تا مرحله حل آنها
مشاور بايد براي كمك به ديگران شهامت و اعتماد به نفس داشته باشد و تقاضاي كمك را ناديده نگيرد و به دليل عدم تمايل به درگيري با شخص ديگر، عذرخواهي ننمايد. و يا آنكه نگويد كه آن مورد، از حيطه مشاوره ، خارج است . مشاور كارامد به پذيرش ‍مسؤ وليتها علاقه مند است و خود را در موقعيتهاي خطر شخصي ، عاطفي ، حرفه اي و ...، قرار مي دهد و چنين نيست كه فقط در محدوده امن و مشخص اِعمال نمايد.(98)
6 - رازداري
رازداري به معناي محرمانه نگهداشتن تمام اطلاعات مربوط به مراجعه كننده است كه در جريان مشاوره بيان كرده است . حفظ اسرار مراجعه كننده ، از حقوق وي به حساب مي آيد؛ زيرا ارتباط مشاوره اي ، يك ارتباط خصوصي بر اساس اعتماد است و بايد در هر شرايطي به اسرار شخصي كه بر اساس اين اعتماد بيان گرديده ، احترام گذاشت و آنها را حفظ كرد و رازداري بخشي از اصل اخلاق حرفه اي است و از اين رو بايد دقيقا رعايت شود، بر اين اساس ، بايد:
الف - ثبت مصاحبه ها و گفتگوهاي مشاوره اي به صورتي باشد كه قابل استفاده براي غير مشاور نباشد و يا گزارشها در جاي امني نگهداري شود و پس از پايان ارتباط مشاوره اي ، نابود گردد. براي اطمينان بخشي به مراجعه كننده از جهت رازداري ، مي توان آنچه را كه مراجعه كننده اجازه مي دهد، يادداشت و ثبت شود و زياده بر آن را صرفا مشاور، به خاطر بسپارد.
ب - هرگاه ارجاع به مؤ سسه يا مشاور ديگر صورت بگيرد و يا در مورد مراجعه كننده با فرد ديگري از خانواده گفتگو شود، از مراجعه كننده اجازه گرفته شود.
ج - در مواردي كه لازم باشد، به دليل قانون يا خطري كه زندگي مراجعه كننده يا ديگري را به خطر مي اندازد، سرّي فاش شود، بايد مشاور، مراجعه كننده را مطلع سازد.(99)
7 - نقش الگويي
از آنجايي كه در مشاوره ، مراجعه كننده به تقليد اعمال مشاور مي پردازد و برخي عقايد و نگرشهاي او را به عنوان عقايد و نگرشهاي خود تلقي مي كند، مشاور بايد از خود، ارزشها و رفتارش ‍و صحت آنها، كاملاً آگاه باشد و با احتياط كامل عمل كند و نسبت به امور كم ارزش ، تعصب نورزد و حساسيت نشان ندهد بلكه افكار و ارزشهاي صحيح را تبيين نمايد و از سوي ديگر با عمل صحيح و با ارزش خود، او را به ارزشهاي ديني جذب نمايد.(100)
8 - احترام به همكاران
مشاور ممكن است به عنوان يكي از اعضاي گروه يا مؤ سسه اي كار كند، بايد به نقشها و حقوق همكارانشان از معلّمان ، روان شناسان ، مددكاران اجتماعي و ... احترام بگذارد تا تضادهايي در زمينه اِعمال قدرت و مديريت ، پيش نيايد.
9 - خودآگاهي
مشاور بايد براي كشف بيشتر تواناييها و محدوديتهاي خويش بكوشد و چگونگي درك مردم از وي و واكنش آنها نسبت به خود را دريابد و اين مستلزم خودآگاهي فزاينده است و به اين منظور، مشاور بايد خودش را تا حدودي در خطر آشكار ساختن بر ديگران قرار دهد و مشتاق دريافت باز خورد از ديگران باشد تا دريابد كه وي چگونه بر ديگران اثر مي گذارد و تاچه حدّ رفتارش با مقاصدش مطابقت دارد.
10 - تقوا
مشاور بايد باتقوا و آزاد از هواي نفس و ترسان از خدا باشد.
11 - علايق شايسته
لازم است مشاور به امور زير علاقه مند باشد تا در مشاوره كارامد و موفق باشد:
الف - علاقه مندي به شغل مشاوره و كار با افرادي كه مشكل دارند.
ب - علاقه مندي به رشد و پيشرفت ديگران .
ج - علاقه مندي به مطالعه در زمينه هاي گوناگون روان شناسي ، انسان شناسي ، علوم تربيتي و مشاوره كه مي تواند زمينه ساز مشاوره و راهنمايي باشد.
د - علاقه مندي به شركت در جلسات گروهي ، سمينارها در زمينه مشاوره و روان درماني .
ه - علاقه مندي به بررسي و تحقيق در رفتارهاي آدمي و رسيدن به نتايج واقعي و شيوه هاي مؤ ثر در مشاوره و روان درماني .
و - علاقه مندي به دفاع از حق و حقيقت .
ز - علاقه مندي به همدردي و همدلي با افراد دردمند و گرفتار.
ح - عدم علاقه به پست و مقام و عدم وابستگي به صاحب قدرت .
و اينك چند حديث ، در صفات مشاور بيان مي كنيم :
رسول اكرم (صلي اللّه عليه و آله ) فرمود:
((شاوروا العلماء الصالحين ...)).(101)
((با دانشمندان صالح ، مشورت نماييد ...)).
علي (عليه السّلام ) فرمود:
((خير من شاورت ذوُوا النُّهي والعلم واُولُوا التجارب والحزم )).(102)
((بهترين كسي كه با او مشورت مي كني ، صاحبان خرد و دانش و دارندگان تجربه و دورانديشانند)).
و نيز فرمود:
((من شاور ذوي الالباب دلَّ علي الصَّواب )).(103)
((كسي كه با صاحبان لُبّ (خردمندان ) مشورت نمايد به راه درست ، راهنمايي مي شود)).
امام صادق (عليه السّلام ) فرمود:
((ان المشورة لا تكون اِلاّ بحدودها ... فاوّلها ان يكون الّذي تشاوره عاقلاً والثانية ؛ ان يكون حرّا متدينا و الثالثة ؛ ان يكون صديقا مؤ اخيا ... واذا كان صديقا مؤ اخيا كتم سِرَّك ...)).(104)
((مشورت ضوابطي دارد ... 1 - اينكه مشاور عاقل باشد. 2 - مشاور متدين و آزاد از هواي نفس باشد.3 - دوست و برادر باشد ... و اگر برادر و دوست صميمي باشد، سرّ تو را كتمان مي نمايد و رازدار باشد ...)).
پيامبر اكرم (صلي اللّه عليه و آله ) فرمود:
((شاوروا المتقين الذين يؤ ثرون الا خرة علي الدنيا ويؤ ثرون علي انفسهم في اموركم )).(105)
((با افراد متقي مشاوره نماييد كه آنان آخرت را بر دنيا و كارهاي شما را بر كارهاي خودشان ترجيح مي دهند)).
و نيز علي (عليه السّلام ) فرمود:
((شاوِرْ في امورك الذين يخشون اللّه ...)).(106)
((در كارت با كسي مشاوره كن كه از خدا خشيت و خوف دارد)).
امام صادق (عليه السّلام ) در صفات مشاور مي فرمايد:
((... وايّاك والراءي الفطير وتجنّب ارتجال الكلام ولا تشر علي مستبدٍّ براءيه ولا عَلي وغد ولا علي متلوّن ولا علي لجوج و...)).(107)
((از دادن راءي بدون تاءمل و تعمق بپرهيز و از گفتن آنچه فورا بر زبان مي آيد، اجتناب كن و خود با كساني كه داراي صفات زيرند به مشورت مپرداز:
الف - كسي كه به ناحق بر نظر خويش پافشاري مي كند.
ب - فرد آتش افروز و سخن چين .
ج - شخص چند چهره و منافق و متقلب .
د - فرد لجباز و ...)).
و نيز مي فرمايد:
((شاور في امورك ممّا يقتضي الِّدين من فيه خمس خصال : عقل وحلم وتجربة ، و نصح وتقوي ، فان لم تجد فاستعمل الخمسة واءعزم وتوكل علي اللّه ، فان ذلك يؤ ديك الي الصواب ... وفي المشورة تعبّاء اكتساب العلم والعاقل من يستفيد منها علما جديدا ويستدل به علي المحصول من المراد ...)).(108)
((در كارهايت با كسي مشاوره كن كه داراي پنج ويژگي و صفت باشد: عقل و درايت ، حلم و بردباري ، تجربه و كاركشتگي ، علاقه مندي به پند و نصيحت ، تقوا و حفاظت نفس از امور ناشايست ، و اگر چنين كسي را نيافتي ، اين پنج صفت را در خود ايجاد كن و سپس با توكّل بر خدا، تصميم بر كار خويش بگير، بدانكه اين صفات ، تو را به حقيقت مي رساند ... در مشاوره زحمت كسب علم وجود دارد و خردمند كسي است كه از مشاوره ، علم جديدي را به دست آورد و بر حاصلي از مقصود خود راه پيدا كند ...)).
و امام صادق (عليه السّلام ) از ((لقمان )) نقل مي فرمايد كه به پسرش ‍سفارش مي كرده كه :
((... واءجهد راءيك لهم اذا استشاروك ثم لاتعزم حتي تثبّت وتنظر ولا تجب في مشورة حتي تقوم فيها وتقعد وتنام وتصلّي وانت مستعمل فكرك وحكمتك في مشورته ، فانّ من لم يمحّض النصيحة لمن استشاره سلبه اللّه تبارك وتعالي راءيه ونزع عنه الا مانة ...)).(109)
((هنگامي كه از تو مشورت بخواهند،براي آنان به كاربگير،سپس ‍انديشه خود را براي ارائه نظر صائب و تا به يك راءي درست نرسيده اي ، تصميم بر اظهار نظر مگير و پاسخ مشورت (امور مهم ) را مده مگر آنكه در همه حال در قيام و قعود و خوابت روي آن بينديشي و نماز بخواني و فكرت و حكمتت را خوب به كارگيري و سپس به پاسخ اقدام كني ، به درستي كه كسي كه خود را براي نصيحت و راهنمايي مراجعه كنندگانش آماده و ممحَّض ننمايد، خدا راءي و فكر صحيح را از او سلب مي كند و امانت عقل و انديشه را از او مي گيرد ...)).

جایگاه و چالشهای مشاوره دوره عمومی

همایش ملی جایگاه و چالشهای مشاوره دوره عمومی

مقدمه

مشاوره ، رابطه انسانی و معنوی بین دو فرد است که یک مشاور تحصیل کرده و ذی صلاح و دیگری شاگرد یا مراجع است . این رابطه معمولاً انفرادی و رویاروئی است .

هدف مشاوره کمک و یاری رساندن به مراجع است تا مهم ترین و شایسته ترین راهها را انتخاب کند و عاقلانه ترین تصمیمات را اتخاذ نماید .در بطن چنین تصمیم گیری درک خویشتن ، بینش فردی و اجتماعی ، فراگیری و داشتن رفتاری مفید و موثر برای خود و جامعه نهفته است .

ادامه نوشته