یک مشاور تحصیلی خوب چه ویژگی هایی دارد؟
مشاوری میخوام که تغییر رشتهای باشه، که رتبه یک شده باشه.
دوستی تعریف میکرد خانمی پس از آنکه متوجه شد مشاورش رتبه 1 کنکور نیست بلکه رتبه 4 را در کنکور کسب کرده، مرکز مشاوره را ترک کرد. آخرین جملهای که او پیش از ترک آنجا گفت این بود: میخوام با رتبه 1 حرف بزنم! فقط رتبه 1 !
وقتی مشاور تحصیلی میشوید، یکی از اولین چیزهایی که از شما پرسیده میشود رتبهتان در کنکور است که خب طبیعی هم هست. طبیعی است کسی که خودش رتبه دو هزار در کنکور کسب کرده لابد راه و رسم موفقیت در آن را نمیدانسته و انتظاری نمیرود که بتواند کسی دیگر را به رتبهای عالی برساند. این کاملاً طبیعیست. اما در صورتی که این رتبه 1 یا تکرقمی بزرگ و بزرگ و بزرگ میشود، تحریفهای شناخی عمدهای گریبانمان را میگیرد تا جایی که بین رتبه 4 و رتبه 1 تفاوتهای فاحش قائل شویم.
به عنوان کسی که همیشه به مشاوره گرفتن و کمک گرفتن از مشاور در زمینههای گوناگون از جمله درس خواندن، ازدواج کردن، شرکت در کنکور، خرید ماشین و ... اعتقاد داشته و دارد (چه پیش از وارد شدن به رشته روانشناسی و چه پس از آن) و نتیجهی کنکور کارشناسیاش (رتبه 148 انسانی) را مستقیماً و نتیجهی کنکور کارشناسیارشد (8 و 29 عمومی و بالینی روانشناسی) را غیرمستقیماً! با استفاده یا محرومیت از استفاده از این نوع از خدمات مرتبط میداند، همیشه چند استاندارد از یک مشاور خوب در ذهنم بوده است که میخواهم آنها را با شما در میان بگذارم. میدانم این استانداردها کامل و بینقص نیست اما با توجه به تجربه اندکی که در این سالها داشتهام فکر میکنم در مجموع درمیان گذاشتن آنها با شما دوستان خالی از لطف نباشد. استانداردهایی که پس از مدتی تبدیل به استانداردهای کاریمان در کلینیک کیهان شد و همهی تلاشمان معطوف به پایبندی به آنها.
- رتبه عالی. بله! این طبیعی است که منی که به دنبال رتبه عالی هستم از کسی که همین رتبه را کسب کرده بیشتر حرفشنوی داشته باشم تا دوستی دیگر که خوشسخن و بااطلاعات است اما معلوم نیست چرا نتوانسته رتبه عالی در کنکور کسب کند! چیزی که در این بین به برخی از داوطلبان عزیز ما آسیب میرساند یک نوع کمالگرایی است که میتواند منجر به اتلاف زمانشان شود، زمان ارزشمندشان. این دوستان ما در به در به دنبال کسانی میروند که الزاماً یا رتبه 1 کنکور باشند و یا در بدترین شرایط رتبه 9 آن کنکور را کسب کرده باشند. تحریف شناختی این عزیزان میتواند تا حدی بالا برود که واقعاً بین رتبه 10 و رتبه 9 اختلاف زیادی ببینند. اگر از سخنم تعجب کردهاید و نمیتوانید به سادگی بپذیرید که فردی تا این حد درباره موضوعی اسیر تحریف شناختی باشد، پس بگذارید اعتراف کنم که خود بنده همین تحریف شناختی را داشتهام! مثلاً من هنوز هم به طور خودکار فکر میکنم کیهانی ما خانم اسفندیاری که رتبه 8 کسب کردهاند از کیهانی دیگرمان خانم سورمه که رتبه 11 را در همان کنکور کسب کردهاند تفاوتهای فاحش علمی دارند در حالی که وقتی منطقی نگاه میکنم میبینم این دو دوست ما در کنکور تنها به واسطهی چند (شاید حداکثر 3-2 تا) تست تفاوت داشتهاند که همین هم میتواند بابت مدیریت شرایط کنکور باشد مثلاً. مثل اینکه دو دونده را که یکی از دیگری با اختلاف دو صدم ثانیه جلوتر افتاده و اول شده، دارای اختلافهای کیفی اساسی بدانیم در حالی که چنین نیست. درباره کنکور، حتی بین رتبه 1 تا رتبه 90 تفاوتهای دانشی میتواند ناچیز باشد و بسیاری از این تفاوتها به جهت میزان آمادگی سر جلسه آزمون بوده باشد. شاهد این سخنم دو نکته است: همکار سابقمان خانم قنبرزاده در مصاحبهشان میگفتند که اصلاً فکر نمیکردند رتبه 6 کنکور را کسب کنند و انتظار رتبهای حدود 80 داشتهاند. از طرفی کیهانی دیگرمان خانم محمدی که در سال گذشته رتبه 93 بالینی را کسب کردند، اطلاعات دانشیشان در حد خود بنده به عنوان رتبه 29 و 8 بالینی و حتی بیشتر از بنده بود(بر اساس تستهایی که میزدند).
کوتاهسخن آنکه: رتبه مهم است، ملاک است، عیار است. اما علی رغم اینکه باید برای رتبه عالی و تک رقمی بجنگیم و تمام تلاشمان را به خرج دهیم، باید عرض کنم برای منِ مشاور کوچکی که چند سالی است در حوزه کارشناسی ارشد روانشناسی فعالیت داشتهام، رتبه 1 تا حتی رتبه 100 عالی محسوب میشود و به هر دوی این عزیزان در هر کجای این طیف به عنوان افراد باسوادِ (دستکم کنکوری) احترام میگذارم و البته از قضاوت دوستان دیگر نیز خود را معاف میکنم :) و فکر میکنم درباره کنکور سراسری کارشناسی ارشد روانشناسی به صحبتهای دوستی که رتبه 80 کسب کرده میتوان به همان اندازه توجه کرد که به صحبتهای یک دوست به اصطلاح تکرقمی. هرچند در شرایط یکسان دومی بهتر است اما اگر به طور کلی ارزیابی کنیم، میبینیم این دو دوست ما شاید بیش از 99 درصد کارشان یکسان بوده و تفاوت ناچیزی آن دو را به این دو عدد (رتبه) رسانده است.
- تخصص. مشاور باید در زمینه مشاوره تخصص داشته باشد و تخصص چیزی نیست که به راحتی به دست بیاید در غیر این صورت اسمش تخصص نیست ! تخصص در زمینه مشاوره یعنی داشتن آگاهی و اطلاعات از روش یادگیری انسان، آشنایی با نظریاتی که در این باره وجود دارد و توان به کارگیری این دانش غنی در جلسات مشاوره. دوستی که رتبه عالی در همین کنکور روانشناسی را کسب کرده ممکن است در زمینه مشاوره تخصص کافی نداشته باشد و به عنوان مثال رشد و مرضی اش را پایین زده و صرفاً با یک درصد بالای 90 درصد در درس زبان نقائصش را به طور کاذب پوشش داده باشد؛ یا مثلاً ممکن است این دوست ما اساساً اطلاعات کافی از نوع برنامه ریزی مطالعاتی صحیح، روشهای صحیح مطالعه و امثالهم نداشته باشد و نتواند دانشجویی را که تصمیم گرفته با روشی جلو برود که متفاوت از آنچه او در سال کنکورش تجربه کرده است، به خوبی راهنمایی کند و اسیر پیشفرضها و تجربههای شخصی و ناقص خود باشد. اما مشاوری که تخصص در زمینه کارش کسب کرده، برایش فرقی نمیکند دانشجویی که به او برای برنامه ریزی مراجعه کرده تغییر رشته ای است یا غیرتغییررشتهای، متاهل است یا مجرد، خانم است یا آقا و ... . این فرد به کمک مهارتهای مشاورهای که آموخته است و در جراین تجربیاتش میتواند غنیتر هم بشود، میتواند هر نوع دانشجویی را به بهترین شکل درک کرده و سپس راهنمایی لازم را ارائه کند. البته در این بین همکاری دانشجو نیز از اهمیت فراوان برخوردار است.
- نگاه روانشناختی و مشاورهای. حالا ما رفتهایم و یک نفر را پیدا کردهایم که هم رتبه زیر 100 (هرچه نزدیکتر به 1، چه بهتر) دارد و هم میداند چطور برای افراد گوناگون با سطوح آمادگی و پیشینهی گوناگون برنامهریزی کند. این کافی است؟ پاسخ این است که این دو عامل بسیار الزامی است و نبود آنها میتواند یک مشاور را با یک دوست عادی که میتواند به اصطلاح به شما مشاوره بدهد بی تمایز کند. اما به باور من کافی نیست. برای برنامه ریزی تحصیلی برای کنکور چند چیز دیگر را هم مدنظر دارم که فکر میکنم لازم است یک مشاور داشته باشد و آن درک شرایط یک انسان به طور کلی است. این موضوع میتواند از مشاور فرد متخصصتری بسازد. اینکه اگر دانشجویی نمیتواند یا نمیخواهد که بتواند چطور به او کمک کنیم. اینکه اگر مشکلاتی غیردرسی در جریان کار پیش امد چه کار کنیم و ... . به عبارتی مجهز بودن یک مشاور به مهارتهای زندگی به طور کلی، میتواند خیال شما را از بابت دریافت راهنماییهای جامع و صحیح راحت کند.
در ادامه به بحث تخصص مشاور به طور کلی در کنکور و به طور اخص در زمینه کنکور کارشناسی ارشد و دکترای روانشناسی میپردازیم. به باور من به فردی میتوان گفت مشاور تحصیلی کنکور که شرایط زیر را داشته باشد:
مشاور شما باید در وهله اول کاملاً بداند در کنکور شما چه خبر است. اینکه شما برای اینکه به فلان رتبه که مد نظرتان است برسید باید چه درصدی در هر درس کسب کنید.
وقتی تعیین شد که برای هر درس میخواهید به چه درصدی کسب کنید (که این میتواند به کمک جداولی چون این جدول:
| ردیف |
رتبه بالینی |
رتبه عمومی |
درصد های هر درس |
| زبـــان تخصصـی |
آمــــار و روش تحــــقیق |
رشــــــد |
مـرضـی |
بــالینی |
عمومـی |
عـــلم النــفس |
فیزیولوژی |
| 1 |
100 |
1 |
95/56 |
56/67 |
63/33 |
66/67 |
- |
84/31 |
65 |
51/67 |
| 2 |
8 |
19 |
82 |
60 |
48 |
42 |
70 |
61 |
65 |
30 |
| 3 |
11 |
13 |
60 |
41/67 |
58 |
63 |
68 |
37 |
80 |
43/33 |
| 4 |
12 |
66 |
54/44 |
38/33 |
66/67 |
76/76 |
71/67 |
- |
53/33 |
70 |
| 5 |
39 |
170 |
61 |
50 |
46 |
43 |
75 |
- |
56 |
55 |
| 6 |
40 |
33 |
73/33 |
36/67 |
55 |
63/33 |
55 |
17/65 |
48/33 |
53/33 |
| 7 |
49 |
194 |
15/5 |
46 |
60 |
66 |
72 |
- |
60 |
60 |
| 8 |
62 |
68 |
63 |
60 |
30 |
61 |
60 |
23 |
66 |
51 |
| 9 |
- |
61 |
73/33 |
35 |
51/67 |
41/67 |
- |
45/10 |
50 |
31/67 |
| 10 |
66 |
- |
52 |
38 |
41 |
45 |
73 |
- |
70 |
70 |
| 11 |
83 |
69 |
56/67 |
40 |
48/33 |
50 |
56/14 |
27/45 |
53/33 |
36/67 |
| 12 |
91 |
225 |
64/4 |
28 |
38 |
70 |
61 |
- |
45 |
30 |
| 13 |
93 |
239 |
67/78 |
45 |
40 |
45 |
61/67 |
- |
60 |
26/67 |
| 14 |
102 |
176 |
57 |
35 |
51 |
43 |
63 |
15 |
51 |
35 |
| 15 |
118 |
39 |
37 |
63 |
31 |
43 |
58 |
67 |
76 |
43 |
| 16 |
147 |
221 |
47 |
50 |
47 |
59 |
59 |
15 |
50 |
33 |
| 17 |
164 |
168 |
31 |
38 |
43 |
56 |
53 |
21 |
70 |
41 |
| 18 |
165 |
301 |
38 |
35 |
50 |
35 |
55 |
6 |
62 |
62 |
| 19 |
171 |
642 |
20 |
26 |
58 |
38 |
68 |
- |
51 |
66 |
| 20 |
194 |
460 |
68/88 |
36/67 |
31/33 |
48/33 |
55 |
- |
63/33 |
26/67 |
| 21 |
199 |
- |
30 |
40 |
35 |
60 |
61 |
- |
61 |
58 |
| 22 |
212 |
129 |
57 |
43 |
41 |
46 |
- |
53 |
50 |
55 |
| 23 |
232 |
900 |
30 |
20 |
35 |
35 |
70 |
- |
70 |
50 |
| 24 |
271 |
398 |
21/11 |
33/63 |
41/67 |
61/67 |
53/33 |
15/69 |
63/33 |
48/33 |
| 25 |
402 |
445 |
31/11 |
46/67 |
36/67 |
46/67 |
56/67 |
33/33 |
56/67 |
31/67 |
| 26 |
959 |
617 |
37 |
20 |
36 |
33 |
33 |
29 |
55 |
31 |
و اطلاعات تخصصی مشاور شما تعیین شود) مشاور شما باید بداند سریعترین، کمهزینهترین و مطمئنترین راه برای رسیدن به هدف شما، در وهله اول یعنی درصد مورد نظرتان در آن درس، چیست. اینجا هوش مالی مشاور شما باید به کمکتان بیاید و کمهزینهترین راه را از لحاظ مالی و زمانی پیش روی شما بگذارد. به عنوان مثال اگر میشود کار را بدون کلاس کنکور بست، ببندید و 500 هزار تومان در هزینه صرفهجویی کنید. اگر به کلاس نیاز است گزینههای گوناگون را در اختیار شما قرار دهد تا شما انتخاب کنید.
طبیعیست فردی که ویژگیها یا شرایط زیر را نداشته باشد نمیتواند آنطور که باید و شاید، شما را در رسیدن سریعتر، مطمئنتر و کمهزینهتر به نتیجهتان به خوبی یاری کند.
در کنار اینها میتوان به طور مختصر به یک سری ویژگی لازم دیگر اشاره کرد که در صورتی که در مشاوری موجود باشد میتوان برای مراجعان او خوشحال بود:
- مثبت و خلاق بودن. مشاوری که خودش دغدغه های فراوانی دارد تمرکز کافی هم در جلسه ندارد و نمیتواند به شما در پیدا کردن راه حلی مناسب در شرایط سخت به خوبی کمک کند. در مقابل، یک مشاور مثبتاندیش، میتواند به شما در پیدا کردن راه حلهای نادر در شرایط سختی کمک کند.
- منظم بودن. کنسل شدن مکرر جلسات مشاور میتواند یک زنگ خطر باشد برای شما که مشاورتان را عوض کنید. خود بنده به همین دلیل امسال از بودن در خدمت خیلی از دوستان محروم بودم، چرا که میدانستم فعلاً برنامه کاری منظمی ندارم و مراجعین از ما نظم و مسئولیتپذیری میخواهند.
- دلسوزی. مشاوری که دلسوزی داشته باشد، مشاور شماست و به دنبال پیدا کردن بهترین راه حلها برای شماست نه برای مرکزی که کار میکند.
- دانش و بینش کلی. این ویژگی به مشاور کمک میکند دید مراجعش را وسعت دهد و به این ترتیب در برابر شرایط استرسزا بهتر عمل کند.
2 باور غالباً نادرست در انتخاب مشاور کنکور کارشناسی ارشد روانشناسی:
- اگر همجنس من باشد مرا بهتر میفهمد. کنار گذاشتن نیمی از گزینههای احتمالی به این دلیل میتواند منجر به هزینههای بیشتری برای شما شود. مشاور در صورتی که تخصص لازم برای راهنمایی هر فردی از هر پیشینهای را داشته باشد، نیازی ندارد حتماً همجنس شما باشد تا شما را بفهمد. تحقیقات نشان نداده که مشاور و درمانگر خانم با مراجع خانم نتیجه بهتری میگیرد یا با مراجع آقا. اما اگر به طور کلی با مشاوری از یکی از دو جنس راحتتر هستید، این انتخاب شماست اما مراقب باشید به این دلیل بی راهنما نمانید و زمانتان خدای ناکرده به هدر نرود.
- اگر تغییررشتهای باشد (یا نباشد) میتواند مرا بهتر راهنمایی کند. این موضوع تغییررشته ای بودن برای خیلیها معضل است. این درست که منِ تغییررشتهای آن راهی را که شمای تغییررشتهای میخواهید بروید رفتهام، اما الزاماً دلیلی نمیشود که راهنمایی کردن شما را بتوانم بهتر از دوستی که تغییر رشتهای نبوده انجام دهم. مشاوری که تغییررشتهای نباشد اما به تخصص مجهز باشد، به همان دلایلی که گفتیم میتواند دانشجویان تغییررشتهای را به خوبی راهنمایی کند. لطفاً به قید به خوبی بیشتر توجه کنید. چرا که راهنمایی و مشاوره یک چیز است، راهنمایی و مشاورهی صحیح چیزی دیگر.
به نظر شما چیزهای دیگری هست که یک مشاور باید برای ما فراهم کند؟
معاون اجرايي هنرستان کاوه و بزرگسالان راه دور دانش طلب شهرستان بويين مياندشت
